HOOFDSTUK 3

---

3. Cornelis Coenraad Bijl (27-7-1911 - 24-11-2001)
(Gehuwd met Wilmpje Glebbeek 16-5-1921 - 22-5-2004)

---

De 6e nazaat van Hendricus Johannes Bijl en Hendrika Geertruida Smit (stamnummer 4.) wordt behandeld.

Cornelis Coenraad Bijl wordt geboren op vrijdag 27-7-1911 te Amsterdam. Als het op één na jongste kind van een gezin bestaande uit vader, moeder, drie zusters en vier broers is zijn roepnaam al gauw Coentje.

Hij heeft in zijn jeugd op de volgende adressen binnen Amsterdam gewoond: de Czaar Peterstraat 23, de Zeeburgerdijk 128, de Linnaeusparkweg, de Retiefstraat, de Transvaalkade 130 hs en op de Ringdijk 45.
Cornelis Coenraad wordt voor de Militaire Dienst vrijgesteld wegens broederdienst (hij werkt dan als controleur bij de artillerie inrichting aan de Hembrug en woon op de Zeeburgerdijk 128 2hg).
Hieronder een fotorapportage van zijn jeugdjaren.

Cornelis Coenraad heeft al op jonge leeftijd interesse voor elektronica en grote passagiersschepen. Het is dan ook vanzelfsprekend dat hij als technisch installateur gaat werken bij nieuwbouw van schepen.
Al jong blijkt Cornelis Coenraad ook heel mooi te kunnen tekenen (zie tekening hieronder). Vooral potlood of houtskool heeft zijn voorkeur en zo ontstaan er vaak kleine prenten van landschappen of een portret, maar ook dieren zijn zijn favoriet. Hij heeft dit talent weer doorgegeven aan de volgende generaties: zijn zoon Tom en kleinzoon Marco Bijl.

Filmen en fotograferen is ook een grote hobby van Cornelis Coenraad. Het is dan ook niet verwonderlijk dat hij al in de jaren dertig een filmbedrijf begint. Met een grote filmprojector, filmdoek en gehuurde geluidsfilms trekt hij met zijn maatje per auto door het ganse land. Feesten en partijen zijn een succes door het vertonen van de bewegende beelden van de toen bekende geluidsfilms. Hij wordt een graag geziene gast in menig feestlokaal. De tweede wereldoorlog en het ontstaan van steeds meer bioscopen, betekent echter het einde van zijn filmbedrijf waar hij later nog vaak met weemoed over sprak.

Cornelis Coenraad trekt samen met zijn zes vrienden met tent en overige kampeerbenodigdheden, achterop de fiets regelmatig in de weekenden richting de Veluwe naar Drie, een gehucht bij Speulde. Dit is al gauw een tocht van circa 100 kilometer. Eén van zijn vrienden is de zoon van een slagersfamilie, dus moet eerst nog na winkelsluiting de slagerswinkel schoon gemaakt worden alvorens de heren per fiets naar Drie kunnen vertrekken. Aangekomen om middernacht melden zij zich bij de boerderij van Van Surksum aldaar, pompen water uit de pomp bij de boerderij en fietsen dan nog ongeveer 200 meter naar de kamppeerplaats, zetten de tent op, maken een klein vuurtje en genieten van de nacht in het Speulderbos. Meestal moesten zij maandagochtend vroeg weer aan het werk, dus wordt de terugtocht op zondag aan het eind van de middag aangevangen.

Het gezin van Cornelis Coenraad is nog velen malen bij van Surksum te kamperen geweest. De reis gaat ook per fiets, een auto is er niet. Eerst fietsen ze richting de boot gelegen aan het Y te Amsterdam. Aldaar aangekomen, wordt de tocht per boot voortgezet naar Harderwijk. Vanaf Harderwijk tot Drie is het nog een heel eind fietsen en ook lopen.

In 1940 is kennelijk de fiets van Cornelis Coenraad Bijl gestolen want hij doet hiervan op 28 juni 1940 aangifte.

Zoals zo veel mannen wordt ook Cornelis Coenraad Bijl in de Tweede Wereldoorlog tewerkgesteld. Hij moet naar Noord-Frankrijk.

De beroepen van Cornelis Coenraad waren meubelmaker en technisch installateur, maar in 1952 houdt hij dit voor gezien en gaat werken als assembly inspector bij IBM (International Business Machines Corporation) gevestigd op de Kostverlorenkade te Amsterdam (jaren later verhuist IBM naar de Johan Huizingalaan 765 te Amsterdam). Cornelis Coenraad ging bij de IBM werken toen het aantal werknemers nog op één hand te tellen was. Later wordt hij afdelingschef bij dit bedrijf. Ook heeft hij binnen het bedrijf nog diverse prijzen ontvangen vanwege uitvindingen op het gebied van de typemachine (zie foto hieronder).

IBM werd vooral bekend door de productie van typemachines, machines voor ponskaarten en kopieermachines. Een IBM-vinding voor de elektrische typemachine was het letterbolletje, een voorloper van het margrietwiel. Er stonden 88 tekens op en het kon in alle richtingen ronddraaien om de ingetypte letters op het papier te zetten, met een maximale snelheid van 15 tekens per seconde. Het bolletje verving de traditionele letterhamertjes, die bij snel typen nog al eens met elkaar in de knoop konden raken. Het bolletje kon gemakkelijk vervangen worden om met een ander lettertype te kunnen schrijven, terwijl bij een klassieke typemachine helemaal geen andere lettertypes mogelijk waren.

Links: Cornelis Coenraad Bijl in 1969 tijdens één van de vele prijsuitreikingen die hij ontvangt vanwege een voor het bedrijf gedane uitvinding
Rechts: IBM-kantoor aan de Kostverlorenkade te Amsterdam in 1954

Cornelis Coenraad Bijl, meubelmaker en 30 jaar oud, huwt op 18-3-1942 met de 20 jarige Wilmpje Glebbeek. Zij wordt geboren op 16-5-1921 in de Govert Flinckstraat te Amsterdam als dochter van Philippus Glebbeek, geboren op 22-6-1893 te Diemen, overleden op 14-11-1981 te Amsterdam en van Elisabeth Sara Bakker, geboren op 19-7-1893 te Diemen, overleden op 8-10-1964 te Amsterdam. Wilmpje Glebbeek groeit op met haar veel jongere broer Dirk op de Ringdijk te Amsterdam.

Cornelis Coenraad Bijl en Wilmpje Glebbeek gaan op 18-3-1942 wonen in de Pontanusstraat 42 Ihg te Amsterdam. Cornelis Coenraad en zijn gezin zijn één van de eersten die omstreeks 1950 in de Pontanusstraat te Amsterdam een auto hadden. En wat voor een auto: en Buick 8-cylinders met grote treeplanken, het gerucht ging dat koningin Wilhelmina er nog mee had gereden. Wanneer het gezin met de Buick op een mooie zonnige dag naar het Gooi vertrekt voor een heerlijke dag in de natuur, moet de auto bijna altijd aangeduwd worden door kinderen uit de buurt. Dat doen zij maar wat graag, want als beloning mogen ze dan in de auto en staand op de treeplanken een klein rondje door de buurt met Cornelis Coenraad meerijden. De Buick loopt 1 op 6, dus de benzinetank is gauw leeg, er wordt dan ook spaarzaam met de auto gereden.

Hieronder een fotorapportage van Cornelis Coenraad Bijl en Wilmpje Glebbeek.

Cornelis Coenraad Bijl en Wilmpje Glebbeek krijgen de volgende zoon:

3.1. Tommy Bijl 17-9-1942 - .. Zie verder Stam/Hoofdstuk 2.

Cornelis Coenraad Bijl, zijn echtgenote en zijn zoon (heeft er 23 jaar gewoond) hebben 26 jaar in de Pontanusstraat gewoond, maar op 19 maart 1968 verhuizen ze naar de Kinderdijkstraat 52 2hg te Amsterdam-zuid, alwaar ze met veel plezier hebben gewoond. Ze brengen echter ook vele fijne jaren door in de bossen, in de jaren '60-'70 in een kleine caravan te Soest en later in een stacaravan te Putten (Veluwe), eerst alleen de weekenden, maar na zijn pensioenering verblijven ze er vele maanden per jaar. Op 10 oktober 2001 moeten ze echter noodgedwongen verhuizen naar het Blindeninstituut Zonneheerdt te Ermelo.

Cornelis Coenraad Bijl overlijdt op 24-11-2001 op 90 jarige leeftijd in het ziekenhuis Sint Jansdal te Harderwijk en wordt gecremeerd op de Nieuwer Oosterbegraafplaats te Amsterdam.
Wilmpje Glebbeek overlijdt op 22 mei 2004 te Ermelo (Blindeninstituut Zonneheerdt) op 83 jarige leeftijd en wordt, net als haar echtgenoot, gecremeerd op de Nieuwer Oosterbegraafplaats te Amsterdam.

Hiermede is geheel hoofdstuk 3. behandeld.

---

1911

Als Cornelis Coenraad Bijl op 27 Juli 1911 wordt geboren, schrikt het dorp Borkel en Schaft al vroeg wakker. Om kwart voor zeven daalt in de heide, in de onmiddellijke nabijheid der bosschen van Mevrouw Oyez de Hagenbroek, met zijn vliegmachine de aviateur Fernand Verschaeve (Belg) neer. Naar men verneemt, was de oorzaak der landing gebrek aan benzine. Het gegons van den motor had veler aandacht getrokken, waarbij ze na de landing gratis de machine konden bezichtigen en tevens den aviateur behulpzaam konden zijn bij het opstijgen, waarna hij den koers verder doorzette naar België (artikel uit de plaatselijke courant).

De eerste Wereldoorlog

Tot 1914 was oorlog een bezigheid geweest die operette-schrijvers ver van het front kon inspireren tot amusante zangspelen met heldenmoed, vaderlandsliefde en vorstenverering. De Eerste (de Grote Oorlog) Wereldoorlog is een militair conflict en duurt van 28 juli 1914 tot 11 november 1918. Vijftien à zeventien miljoen militairen en burgers vinden hierin de dood. Het conflict heeft grote gevolgen voor de wereld op verschillende vlakken.

Vier jaar lang leveren Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Bulgarije en Turkije de meest bloedige strijd in de geschiedenis tegen Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland, Japan, Italië, de Verenigde Staten, Servië, Montenegro, België, Roemenië, Portugal, Griekenland en hun bondgenoten. België houdt zich aan de afspraak om neutraal te blijven en de Duitsers niet door te laten. Maar de Duitsers houden geen rekening met deze neutraliteit en vallen België alsnog binnen. Op 25 augustus vermoorden Duitse troepen, tijdens een strafexpeditie tegen de stad Leuven, 218 burgers en wordt de stad gedeeltelijk platgebrand. Van de ongeveer zesduizend huizen die Leuven dan telt worden er 2117 in de as gelegd. Ook de Universiteitsbibliotheek gaat in vlammen op. De Duitsers kijken toe hoe een kwart miljoen boeken, waaronder duizenden onvervangbare middeleeuwse manuscripten en wiegendrukken, in vlammen opgaan.

Belgische vluchtelingen

Na de Duitse inval slaan miljoenen Belgen op de vlucht. Honderdduizenden trekken via Oostende en Zeebrugge naar Engeland. Even zoveel trekken verder naar Frankrijk. Meer dan 1 miljoen vluchtelingen trekken naar Nederland. Onder deze vluchtelingen bevinden zich ook 35.000 militairen, die worden geïnterneerd. Nederland is als neutraal land gebonden ervoor te zorgen dat troepen en middelen van de strijdende partijen die op zijn grondgebied terechtkomen, niet meer aan de strijd kunnen deelnemen. Bij het handhaven van de neutrale positie van Nederland heeft de toenmalige koningin Wilhelmina, gehuwd met een Duitse prins, een belangrijke rol gespeeld.

1918

Gerard Thomas Rietveld

Mogelijk via Klaarhamer (Pieter Jan Christophel, geboren te Zwiep op 27 december 1874, overleden te Ede op 1 januari 1954 een Nederlandse architect en meubelontwerper) nam Gerard Thomas Rietveld (24 juni 1888-25 juni 1964) kennis van moderne ontwerpers als Berlage en Frank Lloyd Wright. Omstreeks 1918 begint Rietveld met het maken van exprimentele meubels, waaronder het prototype van de wereldberoemde Rood-blauwe stoel. Hoewel Rietveld deze zelf als experiment ziet, wijst zijn vriend Robert van 't Hoff hem op Theo van Doesburg, redacteur van het pas opgerichte tijdschrift voor moderne kunst "De Stijl". Rietveld stuurt hem een brief en een foto, die hij in september 1919 in "De Stijl" publiceert als voorbeeld van beeldhouwkunst in het toekomstige interieur.

Rietvelds eerste experimentele meubels zijn nog onbeschilderd. Door ook meubels te ontwerpen voor zijn zes kinderen en voor de kinderen van opdrachtgevers, kan hij zich meer vrijheid veroorloven. Het zijn juist deze kindermeubels die hij als eerste van kleur voorziet. Zijn hoge kinderstoel uit 1918 laat hij groen schilderen en voorziet hij van rode leren banden, terwijl hij zijn kinderkruiwagen en bolderkar omstreeks 1923 voor het eerst van de voor "De Stijl" kenmerkende primaire kleuren voorziet, niet lang daarna gevolgd door zijn Rood-blauwe stoel. Zijn meubels zijn niet alleen modern van uiterlijk, maar ook goedkoop en eenvoudig te produceren, zodat het werk van de arbeider hierdoor makkelijker wordt. Toch heeft Rietveld niet de behoefte de smaak van de gewone man te veranderen.

1930

Crisisjaren

De jaren 1930-1940 worden aangeduid als de crisisjaren, een lange periode van krimp in de economie en van grote werkloosheid. De crisis begint in oktober 1929 in de Verenigde Staten na de Beurscrach en heeft al snel de hele wereld in haar greep.

Het aantal werklozen in Nederland bedraagt in 1930 circa 100.000 en komt in 1936 op een hoogtepunt van 480.000. Daarna daalt het aantal enigszins, maar tot in de 2e wereldoorlog blijven honderdduizenden mensen werkloos. Het is voor het eerst dat de werkloosheid in Nederland zo'n omvang bereikt en zo lang duurt. Van elke vier Nederlandse arbeiders is er één langer dan een jaar werkloos.

De regering besluit de werklozen een financiële ondersteuning te geven. De steun mag niet te hoog zijn, anders worden de werklozen – zo meende men – lui. Ze krijgen een bedrag dat net voldoende is om de huur en een eenvoudige maaltijd te betalen. Voor uitgaan, sport of kleding is geen geld. Om te voorkomen dat de werklozen naast de steun er een zwart baantje bij nemen, moeten ze één of twee keer per dag een stempel halen in een stempellokaal. Daarnaast kunnen ze gedwongen worden in de werkverschaffing te werken. Zo gebeurt het dat een werkloze onderwijzer met de schop aan het werk moet om sloten te graven of dijken aan te leggen. Uit deze tijd dateren grote openbare werken zoals het Amsterdamse bos.

1940

Tweede Wereld Oorlog

Op vrijdagochtend 10 mei 1940 worden veel Nederlanders wakker van het gebrom van vliegtuigen, ontploffende bommen en het geratel van tanks. Duitse soldaten zijn de grens over getrokken. De oorlog is begonnen. Het Nederlandse leger is veel te zwak om de Duitse aanval af te slaan. Nadat de Duitsers het centrum van Rotterdam hebben gebombardeerd, en dreigen andere steden dezelfde behandeling te geven, besluit de Nederlandse legerleiding te capituleren. De regering en de koningin zijn toen al uitgeweken naar Engeland.

Aanvankelijk lijkt de bezetting mee te vallen, maar al snel wordt duidelijk wat onvrijheid betekent. Nederlandse mannen worden gedwongen in Duitse fabrieken te werken. Ook worden mensen zonder vorm van proces opgesloten in gevangenissen en concentratiekampen. Vooral joden worden vervolgd. De Duitse bezetter transporteert meer dan 100.000 joodse mannen, vrouwen en kinderen in goederentreinen vanuit Nederland naar concentratiekampen, waar de meesten worden vermoord.

De Duitsers worden bijgestaan door leden van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) die een vergelijkbare ideologie hebben, en door meelopers en profiteurs. Aan de andere kant staat het verzet, dat vooral tegen het einde van de oorlog veel aanhang krijgt. Het grootste deel van de bevolking is anti-Duits maar passief.

Voedselbonnen

Door extreem voedselgebrek verzwakt de bevolking en komen enkele tienduizenden mensen om. Omdat het gevaar (tijdens voedselschaarste) van hamsteren bestaat (bovendien zijn sommige hamsteraars in feite speculanten, die misbruik van de situatie maken door de goederen later tegen woekerprijzen te verkopen), en daardoor sommige mensen van voedsel en goederen blijven verstoken, gaat de overheid over tot verstrekking van z.g. voedsel-/distributiebonnen.

Gedurende de Duitse bezetting moet men deze distributiebonnen gebruiken. Om aan deze bonnen te komen moet men eerst een z.g. Distributie-stamkaart aanschaffen. Op aangekondigde tijden kunnen de burgers een winkel bezoeken om producten te kopen. De openingstijden worden via de krant bekend gemaakt. Omdat iedereen op hetzelfde moment zijn bonnen moet besteden en schaarse artikelen snel zijn uitverkocht, staan voor de winkels lange rijen mensen. Op 11 oktober 1939 wordt in Nederland suiker als eerste product alleen verkrijgbaar met bonnen.

1945

De bevrijding

De bevrijding van West-Europa begint op 6 Juni 1944 met Operation Overlord, beter bekend als D-Day, de invasie in Normandië. De bevrijding van ons land is een gecompliceerde operatie die duurt van september 1944 tot mei 1945. Er wordt door troepen van verschillende geallieerde landen aan deelgenomen. Terwijl het zuiden al in het najaar van 1944 wordt bevrijd, moet het oosten van ons land wachten tot april 1945 en het westen zelfs tot de Duitse capitulatie op 5 mei 1945.

Capitulatie

Op 5 mei 1945 bespreken de Canadese generaal Charles Foulkes en de Duitse opperbevelhebber Johannes Blaskowitz in het bijzijn van Prins Bernhard (commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten) in Hotel De Wereld in Wageningen de capitulatie van de Duitse troepen in Nederland. Blaskowitz vraagt hiervoor 24 uur bedenktijd. Een dag later wordt (op 6 mei 1945) de capitulatie getekend in de naast het hotel gelegen aula van de Landbouwuniversiteit. Zowel het Canadian War Museum in Ottawa als De Casteelse Poort in Wageningen menen de pen te bezitten waarmee Foulkes tekent.

1948

TV-uitzending

Philips begint in 1948 met experimentele TV-uitzendingen die in Eindhoven en omgeving te ontvangen zijn. In 1951 zetten de radio-omroepen vanuit Bussum het televisie-experiment voort. Met volle steun van Philips worden uitzendingen verzorgd voor het dichtbevolkte westen van het land. De televisie zorgt voor grote veranderingen in de huiskamer. De eettafel krijgt een minder centrale plaats, want elk gezinslid moet vanaf de bank of een luie stoel het toestel kunnen zien, liefst met een laag tafeltje bij de hand voor een hapje en een drankje. In deze tijd van zuinigheid en vlijt probeert minister-president Drees de particuliere bestedingen te beperken, maar de vernieuwing is tegen het eind van de jaren vijftig niet meer tegen te houden.

1953

Dijkdoorbraak Zeeland, West-Brabant en de Zuid-Hollandse eilanden

In de nacht van 31 januari op 1 februari van het jaar 1953 breken in Zeeland, West-Brabant en op de Zuid-Hollandse eilanden tijdens een enorme storm de dijken door. 1835 mensen vinden de dood, 72.000 mensen raken dakloos, 200.000 hectaren land overstroomt. Een nationale ramp. Heel Nederland zit aan de radio gekluisterd. Men zamelt kleding en geld in, evacués vinden een gastvrij onthaal en ook vanuit het buitenland komt er hulp. De mensen die de ramp overleven worden geëvacueerd. Meer dan 72.000 mensen moeten na de ramp tijdelijk verhuizen. Zij logeren o.a. bij gastgezinnen.

Om te voorkomen dat er ooit nog eens zo’n ramp zou plaatsvinden, wordt na de watersnoodramp snel begonnen met de Deltawerken. Er waren al plannen voor kustversteviging vóór de watersnood, maar vanwege de oorlog en de wederopbouw was met de uitvoering daarvan nog geen begin gemaakt. Alle zeegaten tussen de eilanden worden met dammen afgesloten. De zee- en rivierdijken worden versterkt. En er komt een stormvloedkering in de Hollandse IJssel.

Venters

In de jaren '50 en '60 gaan vele handelaren met hun waar langs de deuren, waaronder b.v.:

1. De scharensliep: deze kwam eens in de zoveel tijd langs en bulderde dan: De schárensliep, de schááárensliep. Voor al uw scharen en messen, de schárensliep.
2. De melkslijter: deze verkocht melk en soms enkele verwante zuivelproducten als boter, eieren en soms ook kaas. Hij ging per hondenkar of paard-en-wagen bij de klanten langs, later ook per bakfiets, nog later per mechanische voortbewogen voertuig.
3. De bakker: deze brengt zijn brood en banket met de bakfiets huis aan huis.
4. De grutter: deze brengt zijn levensmiddelen aan huis met paard en wagen/kar.
5. De visboer: deze hoorde je al van verre met zijn bakfiets aankomen, al roepende vis, vis, vis, heerlijke zoute vis, vers van de zee......

1960

Meer luxe voor de burgers

Steeds meer Nederlanders kunnen zich luxe zaken als een platenspeler, radio en televisie veroorloven.

Film "Glas"van Bert Haanstra

De film Glas" bestaat uit 4 delen, duurt 10 minuten en gaan naadloos in elkaar over. In de film wordt vrijwel niet gesproken. In het eerste deel zie je de ambachtelijke vormgeving van glas en is te zien hoe de mannen aan het glasblazen zijn. In dit deel van de film wordt niet gesproken maar zijn een xylofoon en klarinet te horen. De instrumenten spelen sneller naarmate de handelingen sneller gaan. Aan het einde van het eerste deel wordt de muziek trager en de noten lager. Na de muziek zie je een ketel die stoom blaast.

In het tweede deel is de industriële vormgeving te zien. In dit deel hoor je niet zozeer muziek, maar het ketsen van metaal tegen glas. Ook is een mannenstem te horen die de aantal glazen flesjes telt die worden gemaakt. Een leuk stukje is wanneer er bij één flesje de bovenkant breekt, waardoor dit flesje niet kan worden opgetild en blijft hangen en de mannenstem het cijfer van het flesje alsmaar blijft herhalen. Nadat er zo’n vijf flesjes gesneuveld zijn, krijgt een werknemer het door en roept "Kijk uit". Hierop reageert een andere werknemer door het flesje weg te slaan, waardoor het ritme weer hersteld is en het tellen doorgaat. Na deze flesjes komt weer dezelfde muziek als in heet eerste deel, de xylofoon en klarinet. Dit keer is echter ook een piano toegevoegd.

Het derde deel wijkt af van de andere delen. In dit deel gaat het niet zozeer om het glas, maar op de handbewegingen. Je ziet handen die de staven draaien tijdens het glasdraaien. Mooi effect geeft het als het net lijkt of de handen de piano besturen. Steeds als je de piano hoort, zie je de handen naar beneden bewegen. Ook wordt duidelijk gemaakt dat het glas erg heet is doordat één van de mannen een sigaret aansteekt door het met een rollende beweging tegen het glas aan te drukken.

De ambachtelijke en industriële vormgeving komen in het vierde deel weer voorbij. De muziek is uiteraard aangepast aan de beelden die te zien zijn. Dit is wel subtiel gedaan, je hoort niet duidelijk de veranderingen. Nieuw in dit stuk is de toeter. Steeds als een glasblazer door de buis blaast hoor je een toeter.

Bert Haanstra wordt overladen met prijzen in de categorie korte documentaires. De film "Glas" wint onder andere de Grote Prijs van het Festival van Oberhausen en de Zilveren Beer op de Berlinale en uiteindelijk een Oscar in Hollywood.

Dijkbreuk Tuindorp-Oostzaan

Een dijkbreuk over een lengte van 70 meter in de Noorder-Y-polder zorgt voor een overstroming in Tuindorp-Oostzaan. Niet minder dan 2.700 huizen komen veelal tot aan de eerste verdieping onder water te staan. Tienduizenden inwoners worden geëvacueerd. Het duurt 33 uur voordat het gat in de dijk gedicht is. De weinige omstanders applaudisseerden, meldde de Volkskrant. Vier grote zuigers zijn twee weken in de weer om de wijk, in de jaren twintig gebouwd voor werknemers van de scheepswerven in Amsterdam-Noord, droog te pompen. Zevenhonderd man militaire politie met stenguns en karabijnen bewaken de wijk tegen plunderingen. De omliggende dijken worden afgezet met prikkeldraadversperringen. De gezinnen, ondergebracht bij familie, kennissen en vrienden, keren na twee weken weer naar huis terug.

Een samenloop van omstandigheden, luidt de conclusie over de oorzaak van de overstroming. Waarschijnlijk veroorzaakt door een gesprongen waterleidingbuis, die ongeveer een halve meter onder het wegdek op de dijk lag. De totale schade bedroeg ongeveer acht miljoen gulden. De inwoners van Tuindorp-Oostzaan zeggen er "redelijk uitgesprongen" te zijn met de vergoedingen van het Rampenfonds.

Doorzonwoning

De inrichting van de meeste woningen in ons land lijken in de jaren '50 sterk op elkaar. Degelijkheid en huiselijkheid zijn de trefwoorden in deze periode. Bij het zogenoemde Nieuwe Bouwen (in de jaren 60) is niet langer de buitenkant het belangrijkste, zoals dat bij de Amsterdamse School het geval was, maar het interieur van de woningen zelf. Ruimte, openheid, licht en eenvoud worden centraal gesteld. Geen dicht op elkaar staande bouwblokken meer, maar strokenbouw, waarbij de zon in alle woningen kan doordringen.

Nederland wordt dan ook volgebouwd met woningen met een woonkamer van voor- tot achtergevel: de doorzonwoning is een feit. De meubels worden strakker en zijn beter op elkaar afgestemd. In de keuken doet het inbouwkeukenblok met de vele kastjes zijn intrede.

Philips laat in 1964 een fotoserie maken over het interieur van het Nederlandse huis. De huiskamer staat vol meubelen: een robuuste salontafel met stevige houten stoelen eromheen. Nog geen bankstel, dat was van later tijd. In de keuken wordt gekookt op een tweepitsgasstel. Het aanrecht is meestal van graniet.

Reiskriebels

Nederland krijgt vaker last van "reiskriebels". Het uit-kamperen-gaan groeit uit tot de meest favoriete manier van vakantie houden.

1970

Apollo 13

Op 17 april 1970 ontploft er tijdens een reis naar de maan een zuurstoftank aan boord van de Apollo 13. De maanvlucht wordt afgebroken en de astronauten Lovell, Swingert en Haise keren met een defect navigatiesysteem veilig terug op aarde. Het doel van het Apollo-programma was om mensen naar de maan te brengen en deze weer veilig op aarde te laten terugkeren en omvat ondermeer elf bemande ruimtevluchten.

Dieetclubs

In de jaren zeventig ontstaan overal in Nederland dieetclubs. Het weekblad Margriet komt in 1970 met een maandelijkse bijlage over lijnen en nodigt mensen uit voor clublijn '70: gids naar gezondheid en geluk.

Eddy Merckx

Op 19 juli 1970 wint de Belg Eddy Merckx de Ronde van Frankrijk. Vanaf dag één laat Merckx zien onverslaanbaar te zijn. De 57e editie van de Tour begint op 27 juni in Limoges en eindigt weer in Parijs. Er staan ditmaal 150 renners aan de start, verdeeld over 15 ploegen. Er zijn 23 etappes uitgezet met een totale lengte van 4254 kilometer. Vanaf het begin wordt duidelijk dat Merckx weer zou gaan winnen, hij wint de proloog en komt direct in het geel. Eén keer moet Merckx zijn gele trui af staan aan zijn ploeggenoot Zilioli. Of het nu een tijdrit is of een zware beklimming Merckx is onstopbaar.

Merckx wint in totaal maar liefst 9 etappes, de etappe die eindigt op de Mont Ventoux is een prachtige overwinning, alleen zakt Merckx na de finish in elkaar wegens gebrek aan zuurstof. Half bewusteloos wordt hij naar een zuurstoftent gebracht waar hij snel weer opknapt. De Nederlander Joop Zoetemelk had zich aardig in de kijkers gereden en wist als tweede achter de winnaar Merckx te eindigen in deze Tour. Merckx was de dikverdiende winnaar.

Afschaffing opkomstplicht verkiezingen

In 1970 wordt de opkomstplicht voor verkiezingen afgeschaft. Tussen 1918 en 1970 kende Nederland een opkomstplicht bij verkiezingen die juridische consequenties had als je daar geen gehoor aangaf.

1980

Ontwikkeling harddisk microcomputers

In 1980 ontwikkelt de Amerikaanse harddiskproducent Seagate Technology de eerste harddisk voor microcomputers. De ST506 van Seagate heeft het formaat van een floppydiskstation en is voorzien van een 5.25-inch harddisk die bestaat uit een metalen schijf met aan beide kanten een laag magnetisch materiaal waarop vijf megabyte aan data kan worden opgeslagen wat vijf keer meer is dan informatie die destijds op een standaard floppydisk paste. In 1982 heeft Seagate Technology met de ST506 de helft van de wereldhandel voor kleine harddisks in handen.

Joop Zoetemelk

In 1980 wint Joop Zoetemelk als tweede Nederlander de Tour de France. (Jan Jansen was in 1968 de eerste Nederlandse tourwinnaar). Jan Raas (3), Henk Lubberding, Joop Zoetemelk (2), Oosterbosch, Cees Priem en Gerrie Knetemann winnen een etappe.

Film Spetters

In februari 1980 gaat de speelfilm Spetters van Paul Verhoeven in première. De film waarin seks, geweld en homoseksualiteit voorkomt, wordt niet alleen door de critici, maar ook door de homo- en vrouwenbeweging neergesabeld. Het publiek trekt zich van deze kritiek niets aan want maar liefst 1,2 miljoen mensen zagen de film in de bioscoop.

Rellen rond kroning Beaxtrix

Ondanks een grote woningnood staan er in 1981 in Amsterdam door speculatie veel panden leeg die door "krakers" worden bezet voor bewoning. De Amsterdamse kraakbeweging voert op de dag van de kroning van Prinses Beatrix met enkele duizenden mensen actie tegen het huisvestigingsbeleid van de gemeente Amsterdam met als slogan: geen woning, geen kroning. De hele dag is het onrustig in Amsterdam en er ontstaan heftige confrontaties tussen de krakers en de Mobiele Eenheid die bestookt wordt met straatstenen en rookbommen.

1990

Het weer

Het jaar 1990 staat met een gemiddelde jaartemperatuur van 10,9 °C, samen met de jaren 1999 en 2000, op een gedeelde derde plaats van warmste jaren sinds het begin van de officiële waarnemingen in 1901.

Zware storm

Op 25 januari 1990 wordt Nederland getroffen door een zware storm waarbij achttien mensen om het leven komen. In de loop van de middag, toen de storm op zijn hoogtepunt was, wordt bij IJmuiden een windsnelheid van 159 km per uur gemeten. Het weer op 25 januari 1990 in De Bilt: zwaar bewolkt, neerslag 7.3 mm, duur 5.4 uur, zuidwestenwind met een gemiddelde snelheid van 9.8 meter per seconde (5Bft). Maximaal uurgemiddelde 17.5 meter per seconde (8Bft). De gemiddelde luchtdruk is 987.3 hPa. De maximum temperatuur is 13.3 °C en de minimumtemperatuur is 5.0 °C.

Kabinet Lubbers III

In 1990 regeert het derde Kabinet-Lubbers (1989-1994). Het Kabinet-Lubbers III bestaat uit ministers van het CDA (Christen Democratisch Appèl) en de PvdA (Partij van de Arbeid). Ministerpresident Lubbers komt uit het CDA.

Ruimtetelescoop Hubble

Op 24 april 1990 wordt de ruimtetelescoop Hubble gelanceerd als kunstmaan, met als doel in een baan rond de aarde te komen en optische waarnemingen van het heelal te kunnen maken. De telescoop, vernoemd naar astronoom Edwin Hubble, bezit een infraroodcamera en kan daarnaast ook een soort röntgenafbeeldingen maken. De Hubble maakt hele scherpe foto’s en afbeeldingen omdat er in de ruimte geen atmosfeer is. Een voorbeeld van een foto is die van de Adelaarsnevel (een sterrenhoop), waarvan sommige zeggen dat het de mooiste foto is die ooit in het heelal is genomen.

Aanvankelijk blijkt de Hubble niet goed te werken, maar door onderhoudswerkzaamheden na de lancering, kan het toch hele goede afbeeldingen maken. Sinds 2004 wordt er geen onderhoud meer verricht aan de Hubble en zou het nog maar een paar jaar duren voor de Hubble niet meer bruikbaar was.

Hereniging Oost- en West-Duitsland

Op 3 oktober 1990 worden Oost- en West-Duitsland herenigd tot één Duitse staat. Op 18 maart 1990 worden de eerste vrije verkiezingen in Oost-Duitsland gehouden die met 48% van de stemmen wordt gewonnen door de christelijke politieke partij CDU. De Oost-Duitse CDU wordt gesteund door de West-Duitse zusterpartij CDU/CSU van bondskanselier Helmuth Kohl (1930) die na de val van het communisme in 1989 in Oost-Duitsland streeft naar een snelle eenwording van beide landen. Op 3 oktober 1990 is de "Wiedervereinigung" van Oost- en West-Duitsland een feit.

2001

Mont- en klauwzeer

Op 21 maart 2001 breekt in de dorpen Olst en Welsum in de provincie Overijssel mond- en klauwzeer (MKZ) uit. De besmette dieren worden afgemaakt en ook gezonde dieren in de directe omgeving worden preventief geruimd met als doel om de besmettingshaard te isoleren. Na zesentwintig uitbraken is op 25 juni de MKZ-crisis officieel voorbij en zijn er ruim 250.000 dieren afgemaakt.

Mond- en klauwzeer is een besmettelijke virusziekte die voor komt bij eenhoevige dieren zoals varkens, runderen, geiten en schapen. Er bestaat een vaccin tegen MKZ maar dat mag niet worden gebuikt omdat Europa sinds 1991 een non-vaccinatiebeleid voert. Vlees van gevaccineerde dieren wordt ondermeer in Amerika geweigerd omdat er geen verschil te zien is tussen besmet vlees en gevaccineerd vlees.

Vijftigste verjaardag van de TV

In 2001 viert de Nederlandse Televisie haar vijftigste verjaardag. Op 2 oktober 1951 om 20.15 uur vindt vanuit studio Irene te Bussum de eerste officiële Nederlandse zwartwit televisie-uitzending plaats.

Zonnewagenrace

In 2001 wint de Nederlandse zonneauto Nuna 1, een door het energiebedrijf NUON gesponsord project van de Technische Universiteit Delft, de World Solar Challenge, een zonnewagenrace van ruim drieduizend kilometer dwars door Australië van Darwin in het noorden van Australië naar zuidelijke stad Adelaide. De 3010 kilometer wordt afgelegd in 32 uur en 39 minuten met een gemiddelde snelheid van 91,8 kilometer per uur.